Chemiopolis – planszowa gra dydaktyczna

Temat:

Chemiopolis – planszowa gra dydaktyczna

Podstawowe pojęcia:

Pierwiastki, reakcje, związki chemiczne, izotopy, atomy, mieszaniny.

Utrwalenie materiału z działu „Poznajemy budowę atomu”.

Należy dobrze powtórzyć sobie materiał z tego tematu.

Do gry potrzebujemy 4 pionki, kostkę do gry, oraz planszę. W grze bierze udział maksymalnie czterech graczy. Grę rozpoczyna gracz, który wyrzuci najwięcej oczek, a kolejni zawodnicy poruszają się zgodnie z wskazówkami zegara. Zawodnicy poruszają się zgodnie z zasadami gry. Grę wygrywa gracz, który jako pierwszy dotrze do mety.

Przygotowana przez uczniów gra może być zmodyfikowana poprzez umieszczenie na planszy do gry pól z pytaniami o większej trudności, na które uczniowie mogą odpowiedzieć uzyskując możliwość dodatkowego rzutu kostką przy trafnej odpowiedzi, lub tracąc kolejną możliwość rzutu kostką przy odpowiedzi błędnej. Przy tego typu grach pojawiają się pytania, gdzie uczeń może odpowiedzieć nie do końca identyfikując się z tą odpowiedzią, wtedy jego zadaniem było by uzasadnienie odpowiedzi, reszta graczy oceniała by tą odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Inną modyfikacją gry może być udostępnienie uczniowi który odpowiada na pytanie podręcznika, w którym w wyznaczonym czasie szuka odpowiedzi. Wcześniej uczniowie muszą wiedzieć z jakich stron podręcznika będą przygotowane dla niego pytania, ta modyfikacja może zwiększyć poziom trudności pytań. Oprócz pytań przygotowanych na kartkach uczniowie mogą analizować układ okresowy, do którego przygotowane są odpowiednie pytania. 

Gry dydaktyczne bardzo dobrze nadają się do utrwalenia wiedzy z działu „wewnętrzna budowa materii”. Zaproponowana przez uczniów z gimnazjum w Ludomach gra, ma prostą instrukcję, planszę tak skonstruowaną, że aby wygrać trzeba mieć też nieco szczęścia by znaleźć się na właściwym polu przejść. Pytania jakie przygotowano do gry są o zróżnicowanym poziomie trudności, są więc pytania łatwe i trudne, na takie które odpowiada się jednym wyrazem i takie wymagające kilkuzdaniowego uzasadnienia odpowiedzi. Atutem gry jest wykorzystanie w dużym stopniu pojęć zawartych w podstawie programowej.

2.   Wewnętrzna budowa materii. Uczeń:

1) odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka - metal lub niemetal);
2) opisuje i charakteryzuje skład atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony); definiuje elektrony walencyjne;
3) ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka, gdy dana jest liczba atomowa i masowa;
4) wyjaśnia związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów i liczbą elektronów walencyjnych;
5) definiuje pojęcie izotopu, wymienia dziedziny życia, w których izotopy znalazły zastosowanie; wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru;
6) definiuje pojęcie masy atomowej (średnia mas atomów danego pierwiastka, z uwzględnieniem jego składu izotopowego);
7) opisuje, czym różni się atom od cząsteczki; interpretuje zapisy H2, 2H, 2H2 itp.;
8) opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów;
9) na przykładzie cząsteczek H2, Cl2, N2, CO2, H2O, HCl, NH3 opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych); zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek;
10) definiuje pojęcie jonów i opisuje, jak powstają; zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów, na przykładzie Na, Mg, Al, Cl, S; opisuje powstawanie wiązania jonowego;
11) porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatury topnienia i wrzenia);
12) definiuje pojęcie wartościowości jako liczby wiązań, które tworzy atom, łącząc się z atomami innych pierwiastków; odczytuje z układu okresowego wartościowość maksymalną dla pierwiastków grup: 1., 2., 13., 14., 15., 16. i 17. (względem tlenu i wodoru);
13) rysuje wzór strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego (o wiązaniach kowalencyjnych) o znanych wartościowościach pierwiastków;
14) ustala dla prostych związków dwupierwiastkowych, na przykładzie tlenków: nazwę na podstawie wzoru sumarycznego; wzór sumaryczny na podstawie nazwy; wzór sumaryczny na podstawie wartościowości.

Prawidłowo przeprowadzona gra miała pokazać/ nauczyć:

- jak zbudowana jest materia
- podsumować uczniowską wiedzę z zakresu działu „wewnętrzna budowa materii”